Douglas De Coninck (De Morgen) over de hoofdredacteur van 'Joods Actueel.
17 september 2016.

'Ze is achterbaks en vals', zei hij maandag in een reactie op de uitwijzing door Israël van Brigitte Herremans van Broederlijk Delen. Niet eens zo lang geleden vonden we het grappig als Michael Freilich iets niet grappig vond, maar nu leven we stilaan in zijn wereld, stelt Douglas De Coninck. Een wereld waarin hij en hij alleen bepaalt wie nog iets mag zeggen en wie niet.

Wat zou er zijn geworden van de Amerikaanse professor Marcel Kallman? Begin 2008 haalde hij de halve wereldpers met zijn relaas over wat hem in het Brugse café-restaurant Le Panier d'Or was overkomen. Hij was gaan zitten, had zijn hoed afgedaan en zijn keppeltje zichtbaar gemaakt. De ober was gekomen: "Wij bedienen hier geen joden, eruit."

Het initiële bericht was als scoop verschenen in Joods Actueel, het maandblad dat niet zo lang daarvoor in de plaats was gekomen van het Belgisch Israëlitisch Weekblad van de oude Louis Davids. Hij was een overlevende van de negentiende dodentrein naar Auschwitz, hij had na de oorlog 50 jaar lang leiding gegeven aan zijn eigen wat oubollig geworden krantje. Nu was er het glossy Joods Actueel. De arme professor Kallman, zo berichtte het blad, was op 1 januari 1944 geboren in het concentratiekamp Auschwitz-Birkenau en de Brugse politie had ook nog eens geweigerd om zijn verklaring op te nemen. De laatste tijd, aldus de Israëlische krant Haaretz bij de klakkeloze overname van het bericht, "is er een substantiële stijging van het aantal antisemitische incidenten".

Zoals dat gaat met elke goede hoax, oogstte ook deze duizenden hits en de rectificatie vrijwel geen enkele. Marcel Kallman bleek na onderzoek door de Brugse politie al net zo min professor als Amerikaan te zijn, en ook al niet geboren in Auschwitz. Hij was een in 1948 in het Nederlandse Venlo ter wereld gekomen fantast over wie de uitbaters van Le Panier d'Or zich slechts wisten te herinneren dat hij 6,50 euro voor een koffie schandelijk veel vond.
En misschien had de man daar dan wel een punt.

Calimero
Zo was het tot een jaar of tien geleden. Was de joodse gemeenschap boos, dan had dat altijd iets anekdotisch, iets kleinmenselijks. Een verhaal met twee kanten.

Maar je vond het nooit erg. Michael Freilich was de kleinzoon van Louis Davids, en die mens - die familie - had verschrikkelijke dingen meegemaakt. Freilich leek als hoofdredacteur van dat nieuwe joodse maandblad trouwens een dagvullende taak te hebben aan het eisen van excuses. Van Jeroen Meus, eerst, nadat die in Plat préféré het plan had opgevat om forel met boter volgens het recept van Adolf Hitler klaar te maken. Van Alex Agnew. Van Man bijt hond, van Philippe Geubels en van de complete VRT omdat een priester tijdens de eucharistieviering op zondag iets uit het Nieuwe Testament had voorgelezen over "huichelaars in de synagoge". Voor een beetje Vlaamse stand-upcomedian was de toorn van Michael Freilich een begin van erkenning. Je kon onmogelijk goed bezig zijn als je hem niet één keer boos had gekregen.

Maandagavond werd Freilich voor de camera van De afspraak om een reactie gevraagd op de uitwijzing van Brigitte Herremans van Broederlijk Delen op de luchthaven van Tel Aviv. Hij sprak: "Het probleem is dat mevrouw Herremans laat uitschijnen dat zij een neutrale tussenpartij is die beide kanten aan het woord laat, maar eigenlijk trekt zij volop de Palestijnse kaart. Geen enkel probleem mee natuurlijk, maar dan moet ze dat ook eerlijk communiceren. Velen zeggen dat zij een wolf in schapenvacht is. Want zij is heel mooi en heel lief, maar toch gevaarlijk. Zij is achterbaks en vals."

Er leuk uitzien als onderdeel van een mondiaal antisemitisch complot.

Iemand vroeg sinds wanneer de joodse gemeenschap in België nog slechts één woordvoerder heeft. Theatermaakster Sachli Gholamalizad: "Ik ben het echt beu om deze man iedere keer te moeten zien en horen."

Toch is het altijd weer hij, Michael Freilich. De zonder aanwijsbare aanleiding bij elk debat over elk conflict in het Midden-Oosten of bij uitbreiding elke discussie tout court onvermijdelijk geworden hoofdredacteur van Joods Actueel. Of zijn moeder.

Net voor de zomer vestigde Joods Actueel de aandacht op de aanwerving van de toen nog relatief onbekende Youssef Kobo als diversiteitsmedewerker op het kabinet van Brussels staatssecretaris Bianca Debaets (CD&V). Terry Davids, Freilichs moeder, schreef: "Ik hoop dat ik mij vergis en dat de beleidsmakers aldaar de nodige stappen zullen ondernemen. Ik reken daarvoor sterk op onze vrienden in deze partij om hiervoor alles uit de kast te halen!"

Nog voor de zomer voorbij was, kon Kobo op zoek naar een nieuwe baan.

De Israël-lobby
Dit is het soort wereld zoals die in 2011 al min of meer werd voorspeld door Lucas Catherine in zijn boek De Israël-lobby. Met altijd maar langere zwarte lijsten over wie nog op tv mag en "vrienden" in politieke partijen bij wie snel even iemands defenestratie kan worden geregeld.

"Ze tolereren steeds minder", zegt Lucas Catherine. "Ik weet dat ik net als Brigitte Herremans mee op de lijst sta van mensen die Israël de komende tien jaar niet meer binnen mogen. Zelfs het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime is nooit zo ver gegaan. Er worden de laatste jaren lezingen en debatavonden aan universiteiten verboden omdat ergens iemand in de uitnodiging de woorden 'kolonie', 'zelfbeschikkingsrecht' of 'Palestina' heeft gedropt. Twee jaar geleden nog heeft de VUB een lezing verboden, enkel en alleen omdat ik er zou spreken."

Het boek van Lucas Catherine openbaarde onder meer enkele in het Jiddisch opgestelde pamfletten waarmee sp.a en CD&V bij de verkiezingen van 2010 de Antwerpse joodse gemeenschap trachtten te behagen door vooraf de rode bolletjes aan te duiden, als was het doelpubliek analfabeet - of enkel het Jiddisch machtig. Vrij vertaald klonk de tekst zo: "Wij hopen dat zij bij de huidige verkiezingen hoge ambten zullen ontvangen, waar zij de joodse belangen in onze stad nog meer zullen kunnen helpen. Gedenkt! Elke stem is belangrijk! Dat werd al dikwijls aangetoond."

Het joodse stemadvies bij sp.a ging naar Caroline Gennez, Patrick Janssens, Maya en Léona Detiège, Greet van Gool, Kathleen Van Brempt, Marleen Temmerman, Johan Vande Lanotte, Frank Vandenbroucke en Monica De Coninck.

Lucas Catherine: "Een van de argumenten voor het Jiddische stemadvies was dat al deze politici open stonden voor het idee om het erkende orthodox-joodse onderwijs aan de Vlaamse inspectie te onttrekken. In dat aparte onderwijs worden uitsluitend religieuze vakken onderwezen, in het Jiddisch. Kinderen leren er zelfs geen Nederlands of Frans. Je kunt het vergelijken met talibanscholen. Frank Vandenbroucke, kort daarvoor onderwijsminister, had geen bezwaar. Monica De Coninck zorgde er dan weer voor dat de inburgeringscursussen voor orthodoxe joden in het Jiddisch én geslachtsgescheiden konden plaatsvinden in een homogene joodse omgeving. De joodse gemeenschap stemt in Antwerpen zoals de Vlaming vroeger massaal het advies van mijnheer pastoor volgde."

Bert Anciaux mocht in die jaren dan weer een kruis maken over zijn verdere politieke loopbaan bij sp.a nadat hij in de nasleep van de moordpartij van Kim De Gelder op zijn blog schreef: "Ik moest ook denken aan de honderden dode kinderen in de Gazastrook."

Tegenwoordig heeft de joodse gemeenschap nieuwe "vrienden" en de lijst van vijanden is stilaan te lang om te benoemen. Mensen zoals Lucas Catherine zelf, die je tot een jaar of tien geleden geregeld als expert hoorde praten over de bezette gebieden, en die schijnbaar op een zwarte lijst zijn beland. Over wie eindredacteuren van praatprogramma's vooraf al weten: "Als we die vragen, krijgen we problemen."

'Helemaal verschoven'
Vroeger was het eenvoudig. Iedereen was pro Israël. Was je niet pro Israël, dan was je pro Hitler, klaar.

In dat nieuwe land werden vanaf 1948 nieuw aangeplante bossen genoemd naar koning Albert I, naar politici als Jean Gol, Gaston Eyskens en Marcel Modrikamen. Dat om die bossen te kunnen aanplanten meer dan 400 Palestijnse dorpen moesten worden verwoest, werd nergens vermeld. Het lot van de Palestijnen in Israël kon hooguit worden gezien als een vervelende bijkomstigheid tegen de bredere achtergrond van eeuwenlange jodenvervolging.

Aan een man als Louis Davids werden er in elk geval nooit vragen over gesteld. Kwestie van respect.

In België waren er tot niet zo lang geleden buiten de PVDA maar twee partijen die luid en duidelijk zeiden dat ze vonden dat ook het Palestijnse volk recht had op zelfbeschikking. Aangezien ze zelf ijverden voor zelfbeschikking voor hun taalgemeenschap, waren dat niet toevallig de klassieke communautaire Belgische stokebranden: de Volksunie en het FDF.

Nog tot in 2008 kon je op de website van N-VA, de politieke erfgenaam van de Volksunie, lezen: "De N-VA veroordeelt de harde aanval van Israël op de Gazastrook en betreurt de vele onschuldige slachtoffers. Het partijbestuur van de N-VA onderschreef vanmorgen ook de oproep van het Actieplatform Palestina '60 jaar ontheemd, 40 jaar bezet!' die moet uitmonden in een aantal acties tijdens de volgende maanden."

Vandaag is het Bart De Wever die in een gesprek met Joods Actueel aan de zijde van Michael Freilich zijn verontrusting mag uitdrukken over de aanstelling van Youssef Kobo.

Lucas Catherine: "Het is helemaal verschoven. De liberale familie is, zeker in Vlaanderen, helemaal niet meer de meest uitgesproken bondgenoot van Israël. Contacten zijn er nog, maar de favoriete partner is nu overduidelijk de N-VA. Het speelt vooral in Antwerpen, en het moet zijn dat Bart De Wever héél graag burgemeester van Antwerpen wou worden."

In februari 2003 moet de technische dienst in het Justus Lipsiusgebouw in Brussel aan de slag met klachten over storingen op een telefoonlijn in een vertaalcabine. Een technicus ontdekt enkele kabels in de plafonds die daar niet horen te zitten. De kabels leiden naar een apparaatje ter grootte van een schoendoos dat in een muur blijkt te zijn ingemetseld. Afluisterapparatuur waarvan het haast niet anders kan dan dat ze is geplaatst ten tijde van de bouw van het hoofdkwartier van de Raad van de Europese Unie. Het Justus Lipsiusgebouw werd in gebruik genomen in 1995.

Pas in 2011 komt de zaak aan het licht in een rapport van het Comité I, dat de Belgische inlichtingendiensten controleert. Dat legt de verantwoordelijkheid bij twee technici van het bedrijf Converse Infosys Ltd., dat betrokken was bij de bouw. Converse Infosys, intussen omgedoopt tot Verint, is voor 40 procent in handen van het Israëlische ministerie van Binnenlandse Zaken en de Mossad, de Israëlische inlichtingendienst. De naam van de firma viel eerder al in gelijkaardige afluisterschandalen in de Verenigde Staten en Nederland.

Verrassend genoeg kwam het nooit tot een rechtszaak. Het federaal parket vond de zaak niet belangrijk, toenmalig justitieminister Stefaan De Clerck (CD&V) ook al niet. Hij verklaarde in de Kamer: "We mogen niet paranoïde worden. Wij moeten ook niet zomaar mensen of firma's verdenken. Dat is niet aan de orde."

Israël komt al meer dan 60 jaar met alles weg, ook met het opsluiten en uithongeren van anderhalf miljoen mensen in een 258 vierkante kilometer grote openluchtgevangenis in Gaza. Zegt iemand er iets over, dan luidt de repliek: "Antisemiet."

Houdbaarheidsdatum
Het voelt soms als een firewall, het fanatisme waarmee Michael Freilich en zijn medewerkers tekeergaan tegen al wie, zoals de mensen van Broederlijk Delen, heel even de vinger wil opsteken.

Het woord is door de Israëlische regering zelf gekozen. Het is de aanhef van een rapport van de denktank Reut Institute: "Building a Political Firewall against Israëls Delegitimization." Na gesprekken met meer dan honderd vooraanstaande mediamensen, academici en diplomaten adviseerde het Reut Institute de regering-Netanyahu in februari 2010 om 60 jaar na de stichting van het land het geweer van schouder te veranderen. De strategie om kanonnengebulder, flagrante schendingen van de meest elementaire mensenrechten en smerige streken van de Mossad te laten goedpraten door hoogbejaarde overlevenden van de Holocaust had altijd al een houdbaarheidsdatum, en die was nu verstreken.

Pagina 41 van het rapport: "De laatste jaren zijn er, zeker in Europa, aanhoudende trends die het antizionisme ondersteunen. Een verminderend geheugen aan de Holocaust en de daarmee gepaard gaande betrokkenheid bij Israël. De Holocaust op Europese joden droeg bij tot een morele steun aan de stichting van Israël in de eerste decennia. Naarmate tijd verstrijkt, erodeert dit fundament."

Er was nog een andere bedreigende evolutie, zei het rapport: "Het succes van de strijd tegen de Zuid-Afrikaanse apartheid in 1994 creëerde ter linkerzijde in Europa een vacuüm voor activisme. Radicale elementen convergeerden naar Israël als volgende politieke doelwit."

De openhartigheid in het Reut-rapport, dat je trouwens gewoon kunt downloaden, is opmerkelijk. Het vernoemt onder een opsomming van bedreigende factoren voor de staat Israël onder meer: "Al wie van de Israëlische regering eist dat ze zich houdt aan de internationale rechtsregels."

Hoe zou iemand durven?

Douglas De Coninck op www.demorgen.be