Vanaf wanneer mag je beginnen om de situatie in Europa anno 2016 te vergelijken met een eenentwintigste eeuwse versie van ontluikend fascisme ? Dit is een belangrijke vraag, want blijkbaar mag je die vergelijking volgens sommigen nu (nog) niet maken. Maar waarom zouden we niet mogen waarschuwen tegen een potentieel gevaarlijke evolutie die voor onze ogen, en niet eens meer in slow motion, zichtbaar wordt in onze samenleving?
• Wanneer de overheid, politici, of autoritaire leiders een groep mensen (in dit geval de oorlogsvluchtelingen uit het Midden-Oosten) demoniseert en ontmenselijkt, en de bevolking bewust of onbewust maar wel systematisch opzet tegen hun godsdienst, dan is dit een vorm van 'eigen-volk-eerst' etnisch nationalisme, een belangrijk facet van zowel fascisme en nazisme.
• Wanneer een obsessie met reële en vermeende dreigingen resulteert in het verlies van individuele en collectieve vrijheden, en in het militariseren van politie en politietaken, dan willen we toch liever niet gewoon geraken aan gewapend testosteron in kaki in onze straten.
• Wanneer sommige politieke partijen een maatschappij willen verdelen in 'productieven' en 'profiteurs', en het heel duidelijk gemaakt wordt dat de 'nuttigen' meer privileges hebben dan de 'onnuttigen', en wanneer daarenboven democratische rechten zoals stakingen en demonstraties dreigen aan banden gelegd te worden, dan horen we nauwlettend te waken over onze historische sociale verworvenheden.
• Wanneer in Duitsland blijkbaar een belangrijk deel van de bevolking gewonnen blijkt voor het idee van de leidster van een extreemrechtse partij om de vluchtelingen die de grens willen oversteken met kogels te beschieten, dan is dit ongelooflijk fout en bijzonder zorgwekkend.
• Wanneer het fouilleren en beroven van oorlogsvluchtelingen door de grenspolitie in Denemarken (en Zwitserland) op weinig of geen Europese tegenstand stuit, dan moeten deze moreel verwerpelijke praktijken toch enigszins doen terugdenken aan nazipraktijken die we reeds decennialang universeel en terecht verguizen.
• Wanneer de Conventie van Genève in ons land en in meerdere andere Europese landen openlijk meermaals in vraag wordt gesteld, en sommige politici wat lacherig doen rond universele mensenrechten die iedereen een leven in waardigheid garanderen, dan hoort dit eenieder grote zorgen te baren.
Het is opmerkelijk dat de meest extreemrechtse individuen (onder andere de kapoentjes van de Vlaamse vleugel van de geradicaliseerde PEGIDA-militie) zich weren als een duivel in een wijwatervat telkens wanneer je ze confronteert met de term 'fascisme'. Ergens is er bij hen dan toch nog een latent besef dat fascisme gevaarlijk en verkeerd is, en dat ze daarmee liever niet geassocieerd willen worden, maar dat belet hen niet om hun gitzwart racismegif al vendelzwaaiend te mogen blijven spuien.
Sommige politieke partijen spelen hierin een vies rolletje door ofwel dit wangedrag open en bloot aan te moedigen (Vlaams Belang), ofwel het met enige sympathie te gedogen en af en toe een duwtje naar extreemrechts te geven (N-VA), ofwel het te negeren (Open Vld), ofwel door tegelijkertijd warm en koud te blazen (CD&V, sp.a). Allemaal hengelen ze als rechtgeaarde hoeren naar de stem van de rechtsgeaarde kiezer. Principes zijn een luxe die deze windhanen zich niet meer kunnen permitteren wanneer ze zich richten naar de rechts-racistische wind. De nestors van deze ooit-democratische partijen (Willy Claes (sp.a), Louis Michel (MR), en Herman Van Rompuy (CD&V)) zijn zowat de laatsten die nog vasthouden aan de relicten van hun principes. De enige politieke partijen die nog in het verzet gaan tegen deze kwalijke evolutie zijn PVDA+ en Groen, maar het mag allemaal een tikkeltje meer zijn.
Laat het duidelijk zijn : we dreigen in Europa af te glijden naar neofascistische toestanden, ook al schreeuwen de primussen inter pares van de afglijders uiteraard van alle daken dat het niet waar is, dat diegenen die hiervoor waarschuwen naïeve linkiewinkies en oikofobe eigen-volk-eerst-verraders zijn die niet hebben opgelet tijdens de lessen geschiedenis en beter schoenmaker bij hun eigen leest zouden gebleven zijn, dat het allemaal schromelijk en schandelijk overdreven is, en dat het allemaal de schuld is van de sossen.
Laten we binnen een paar jaar niet afkomen met te zeggen dat we het niet wisten. Wij weten het wel. We zullen als maatschappij het fascisme 2.0-virus in het oog moeten houden en het best bestrijden vanaf het prilste begin van de epidemie.

Bron: Marc Van Ranst (viroloog) in "De Morgen".